Het reilen en zeilen in de zorg is een veelbesproken onderwerp op dit moment. Dat heeft grotendeels te maken met de opkomende vergrijzing, grote (aankomende) personeelstekorten, verouderde gebouwen en ziekenhuizen die uit hun voegen groeien. Toch zijn dat niet de enige onderwerpen waar we steeds meer over horen. Mensen worden steeds mondiger en krijgen meer uitgesproken wensen. We maken bewustere keuzes en geven ons minder makkelijk over aan ‘de wereld van de geneeskunde’. “Wat is die wereld, en wie zegt dat ik me daar ook beter door ga voelen?” Naast een overduidelijke capaciteitsvraag ligt hier nog een hele belangrijkere vraag en opgave voor (interieur)architecten, namelijk: hoe maken we gebouwen zo, dat mensen zich beter voelen en sneller genezen? Hoe geven we de bezoeker een gevoel van zelfbeschikking en creëren we een healing environment? Hoogste tijd om in te zoomen op de wens van de gebruiker!
Architectuur blijkt de ervaring van gebruikers direct te beïnvloeden. Iedereen zal beamen zich prettiger te voelen in een omgeving waar we welkom zijn, geborgenheid ervaren en onszelf kunnen zijn. De positieve ervaring van een omgeving kan bijdragen aan ons gevoel van welbevinden en beïnvloedt onze gemoedstoestand. In een prettig gebouw voelen mensen zich beter en geneest men sneller. Dat is de filosofie waar healing environment op is gebaseerd. Maar hoe vertaal je nou zo’n helende omgeving naar een architectonisch ontwerp? En hoe kom je tot bruikbare inzichten? De behoefte aan op onderzoek gestaafde argumenten wordt steeds belangrijker voor het overtuigend onderbouwen van een ontwerp. Een uitgelezen kans voor interieurarchitecten om de manier waarop de gebruiker zijn verblijf ervaart te integreren in zijn ontwerp.
Architectuur blijkt de ervaring van gebruikers direct te beïnvloeden. Iedereen zal beamen zich prettiger te voelen in een omgeving waar we welkom zijn, geborgenheid ervaren en onszelf kunnen zijn. De positieve ervaring van een omgeving kan bijdragen aan ons gevoel van welbevinden en beïnvloedt onze gemoedstoestand. In een prettig gebouw voelen mensen zich beter en geneest men sneller. Dat is de filosofie waar healing environment op is gebaseerd. Maar hoe vertaal je nou zo’n helende omgeving naar een architectonisch ontwerp? En hoe kom je tot bruikbare inzichten? De behoefte aan op onderzoek gestaafde argumenten wordt steeds belangrijker voor het overtuigend onderbouwen van een ontwerp. Een uitgelezen kans voor interieurarchitecten om de manier waarop de gebruiker zijn verblijf ervaart te integreren in zijn ontwerp.
De omgeving heeft effect op mensen, zover zijn we al, maar waaruit bestaat die omgeving eigenlijk? De omgeving waar we ons in bewegen wordt vrijwel nooit uitgedrukt in architectonische termen. Toch kunnen we de omgeving verdelen in twee categorieën: de fysieke (gebouwde) omgeving en de sociale omgeving. De omgeving kan dus getoetst worden op fysieke elementen en op de mensen en hun gedragingen (sociale factoren). Beide categorieën hebben invloed op de genezingsresultaten, de waardering en het welzijn van de mens. Toch is ook hier een nuanceverschil te herkennen. De effecten hebben soms een praktisch karakter, bijvoorbeeld minder incidenten zoals uit het bed vallen, maar zeker de belevingswaarde van deze effecten is noemenswaardig.
Een manier om argumenten, gebaseerd op onderzoek, in te zetten als ontwerper is door bijvoorbeeld afgaan op reeds bewezen resultaten, oftewel bekende factoren die stress reduceren. Een aantal van deze factoren zijn erg helder en vrijwel een-op-een bruikbare input voor een helend ontwerp. Zo is het belangrijk om rekening te houden met het uitzicht (zichtlijnen naar buiten), een heldere routing (bewegwijzering) en een vriendelijke ontvangst. Daarnaast is genoeg lucht, licht en groen essentieel in een healing environment, iets wat men in de 18e eeuw al had begrepen en toen sprak over het ‘vernatuurlijken’ van de ziekenhuisomgeving. De omgeving gezonder maken! Opvallend detail is dat geveinsde natuur ook uitkomst biedt! Een poster van een mooi bos of een scherm met een natuurfilm vergroten het welbehagen vrijwel evenveel als de echte natuur.
Onderzoek toepassen ter onderbouwing van een ontwerp kan ook op andere manieren. Afgaan op resultaten uit het verleden geven namelijk niet altijd garantie voor de toekomst. Elke situatie en gebruiker is anders en kan vragen om nieuwe analyse en bevindingen. Een nieuwe manier van kijken. Door op pragmatische wijze in te zoomen op een thema (sociaal) en uit te gaan van de eigen ervaring is het mogelijk tot verrassende inzichten over dat onderwerp te komen. Een nieuwe definitie of waardering van een begrip formuleren geeft daarnaast een frisse blik bij volgende observaties.
Een voorbeeld van deze aanpak is de customer journey, een kort onderzoek naar de ervaring van wachten. Hierbij is uitgegaan van de eigen beleving welke wordt vergeleken met de ervaring van anderen. Daaruit bleek dat wachtmomenten een positievere ervaring kunnen oproepen wanneer deze ‘opgevuld’ worden met een nuttige of aangename activiteit. Tevens wordt een goede planning als ingecalculeerd wachten ervaren en geeft dus het gevoel van controle over de situatie, dit zorgt voor een positievere wachtervaring. Als laatste worden wachtmomenten niet als wachtmomenten ervaren wanneer er een grote (keuze)vrijheid is. In dit onderzoek is niet gekeken naar een specifieke situatie of gebruikersgroep, maar er is meer helderheid verkregen over wat wachten behelst en hoe een negatieve waardering een positieve ervaring kan worden. Dit geeft een ander perspectief bij het ontwerpen van bijvoorbeeld een wachtruimte, maar kan ook helpen als uitgangspunt bij vervolgonderzoek naar wachtgedrag.
De laatste manier van gebruikersonderzoek toepassen die hier aan bod komt is het toetsen van hypotheses of aannames aan de realiteit. In het Deventer Ziekenhuis is de bestaande situatie onder de loep genomen en ingezoomd op bewegingsstromen en de meer fysieke aspecten van de ruimte. Hoe werkt het gebouw? Hoe reageren mensen op de routing? Op welke manier bewegen mensen zich door de ruimte? Dit is een voorbeeld van deze meer observatieve manier van werken. Tijdens dit onderzoek is de (zorg)omgeving in kaart gebracht en zijn de knelpunten benoemd. Daarbij is ook de beleving van de gebruiker belicht door het gedrag en de wijze waarop hij/zij zich door de ruimte beweegt te bestuderen. De bevindingen die tijdens dit onderzoek aan het licht zijn gekomen geven een beeld van de plekken waar verhoogd stress wordt ervaren en kunnen handvatten zijn om stressmomenten te reduceren en daarmee de omgeving prettiger te maken.
In de (interieur)architectuur wordt vaak gesproken over de menselijke maat, het verpersoonlijken van de ruimte, schaal en overzichtelijkheid. Dit is echter niet alleen in fysieke aanpassingen te vangen. Bij het streven naar een healing environment is het essentieel de architectonische menselijke maat te verbinden met de sociale menselijke maat! Door gedegen gebruikersonderzoek en het inleven in de gemoedstoestand van de gebruiker krijgt een ontwerp een extra dimensie en kan het genezingsproces versneld worden. Juist als we ziek zijn en ons over moeten geven aan de wereld van de geneeskunde hebben we behoefte aan een verzorgende en beschermende omgeving. Wanneer we uit onze vertrouwde wereld worden gehaald, vervaagt sociaal wenselijk gedrag en gaan we ons meer primair gedragen. Het is dan fijn om steun vinden in de gebouwde omgeving. Sociale factoren zijn niet te vangen in een ontwerp, maar kunnen wel gestimuleerd worden door fysieke factoren!
Een manier om argumenten, gebaseerd op onderzoek, in te zetten als ontwerper is door bijvoorbeeld afgaan op reeds bewezen resultaten, oftewel bekende factoren die stress reduceren. Een aantal van deze factoren zijn erg helder en vrijwel een-op-een bruikbare input voor een helend ontwerp. Zo is het belangrijk om rekening te houden met het uitzicht (zichtlijnen naar buiten), een heldere routing (bewegwijzering) en een vriendelijke ontvangst. Daarnaast is genoeg lucht, licht en groen essentieel in een healing environment, iets wat men in de 18e eeuw al had begrepen en toen sprak over het ‘vernatuurlijken’ van de ziekenhuisomgeving. De omgeving gezonder maken! Opvallend detail is dat geveinsde natuur ook uitkomst biedt! Een poster van een mooi bos of een scherm met een natuurfilm vergroten het welbehagen vrijwel evenveel als de echte natuur.
Onderzoek toepassen ter onderbouwing van een ontwerp kan ook op andere manieren. Afgaan op resultaten uit het verleden geven namelijk niet altijd garantie voor de toekomst. Elke situatie en gebruiker is anders en kan vragen om nieuwe analyse en bevindingen. Een nieuwe manier van kijken. Door op pragmatische wijze in te zoomen op een thema (sociaal) en uit te gaan van de eigen ervaring is het mogelijk tot verrassende inzichten over dat onderwerp te komen. Een nieuwe definitie of waardering van een begrip formuleren geeft daarnaast een frisse blik bij volgende observaties.
Een voorbeeld van deze aanpak is de customer journey, een kort onderzoek naar de ervaring van wachten. Hierbij is uitgegaan van de eigen beleving welke wordt vergeleken met de ervaring van anderen. Daaruit bleek dat wachtmomenten een positievere ervaring kunnen oproepen wanneer deze ‘opgevuld’ worden met een nuttige of aangename activiteit. Tevens wordt een goede planning als ingecalculeerd wachten ervaren en geeft dus het gevoel van controle over de situatie, dit zorgt voor een positievere wachtervaring. Als laatste worden wachtmomenten niet als wachtmomenten ervaren wanneer er een grote (keuze)vrijheid is. In dit onderzoek is niet gekeken naar een specifieke situatie of gebruikersgroep, maar er is meer helderheid verkregen over wat wachten behelst en hoe een negatieve waardering een positieve ervaring kan worden. Dit geeft een ander perspectief bij het ontwerpen van bijvoorbeeld een wachtruimte, maar kan ook helpen als uitgangspunt bij vervolgonderzoek naar wachtgedrag.
De laatste manier van gebruikersonderzoek toepassen die hier aan bod komt is het toetsen van hypotheses of aannames aan de realiteit. In het Deventer Ziekenhuis is de bestaande situatie onder de loep genomen en ingezoomd op bewegingsstromen en de meer fysieke aspecten van de ruimte. Hoe werkt het gebouw? Hoe reageren mensen op de routing? Op welke manier bewegen mensen zich door de ruimte? Dit is een voorbeeld van deze meer observatieve manier van werken. Tijdens dit onderzoek is de (zorg)omgeving in kaart gebracht en zijn de knelpunten benoemd. Daarbij is ook de beleving van de gebruiker belicht door het gedrag en de wijze waarop hij/zij zich door de ruimte beweegt te bestuderen. De bevindingen die tijdens dit onderzoek aan het licht zijn gekomen geven een beeld van de plekken waar verhoogd stress wordt ervaren en kunnen handvatten zijn om stressmomenten te reduceren en daarmee de omgeving prettiger te maken.
In de (interieur)architectuur wordt vaak gesproken over de menselijke maat, het verpersoonlijken van de ruimte, schaal en overzichtelijkheid. Dit is echter niet alleen in fysieke aanpassingen te vangen. Bij het streven naar een healing environment is het essentieel de architectonische menselijke maat te verbinden met de sociale menselijke maat! Door gedegen gebruikersonderzoek en het inleven in de gemoedstoestand van de gebruiker krijgt een ontwerp een extra dimensie en kan het genezingsproces versneld worden. Juist als we ziek zijn en ons over moeten geven aan de wereld van de geneeskunde hebben we behoefte aan een verzorgende en beschermende omgeving. Wanneer we uit onze vertrouwde wereld worden gehaald, vervaagt sociaal wenselijk gedrag en gaan we ons meer primair gedragen. Het is dan fijn om steun vinden in de gebouwde omgeving. Sociale factoren zijn niet te vangen in een ontwerp, maar kunnen wel gestimuleerd worden door fysieke factoren!
RSS-feed